Λίγο πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2019 κυκλοφόρησε η έκδοση Our Commons: Political Ideas for a New Europe. Το βιβλίο επιχειρεί να συνδέσει τη σχετική με τα κοινά (commons) συζήτηση με ένα ευρύ φάσμα εφαρμοσμένων πολιτικών: Από τις γνωσιακές περιφράξεις και τα μονοπώλια στην ψηφιακή σφαίρα έως τους συνεταιρισμούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας∙ και από τις πρωτοβουλίες διαχείρισης της τροφής ως κοινό μέχρι την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπίσουμε την πόλη και την υγεία ως κοινά αγαθά.

Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της έκδοσης, η συζήτηση για τα κοινά μπορεί να συμβάλει στην ανανέωση του διαλόγου σχετικά με την αναζωογόνηση του ευρωπαϊκού οράματος. Πρόκειται για την ιστορία ανθρώπων που διαχειρίζονται και διαφυλάσσουν με τρόπο συλλογικό πόρους όπως το νερό και η ενέργεια ή οι πόλεις και η γνώση, για ιστορίες κοινοτήτων που εφαρμόζουν συνεργατικές και δημοκρατικές πρακτικές.

Τα κοινά αντιπροσωπεύουν το χώρο όπου οι κοινότητες δημιουργούν τους δικούς τους κανόνες. Οι κοινωνικές μεταβάσεις τις περισσότερες φορές περιγράφονται με όρους οικονομικούς ή τεχνολογικούς, ωστόσο έχουν βαθιές ρίζες στην αλλαγή κουλτούρας, στις αξίες και τον τρόπο που νοηματοδοτούμε τις ατομικές και συλλογικές επιλογές. Οι νέοι τρόποι που φέρουν τα κοινά συνιστούν και νέους τρόπους καθημερινότητας. Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι καινοτόμες κοινωνικές πρωτοβουλίες που προέρχονται απευθείας από τις κοινότητες και εμπεριέχουν ισχυρά στοιχεία αλλαγής κουλτούρας σε πρακτικό επίπεδο. Νέες κοινωνικές αξίες και πρακτικές δίνουν τη δυνατότητα στις κοινότητες να παράγουν αξία προσπερνώντας το εξορυκτικό καπιταλιστικό μοντέλο. Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί μια νέα κουλτούρα πολιτειότητας και ηθών που διαρρηγνύει τις παραδοσιακές αντιλήψεις σχετικά με τις έννοιες του πολίτη και της συμμετοχής.

Η έκδοση διερευνά το νέο αυτό πεδίο περιγράφοντας ποικίλα παραδείγματα εφαρμογής στην πράξη της θεωρίας των κοινών στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνική πρακτική. Στην κατεύθυνση αυτή, παρουσιάζεται το πλούσιο έργο περισσότερων από 20 ερευνητών, οι οποίοι αξιοποίησαν την εμπειρία εκατοντάδων κοινοτήτων, συγγραφέων και ακτιβιστών.

Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι δυνατότητες που μπορούν να παράσχουν τα κοινά λειτουργώντας ως βάση για μια νέα πολιτική ταυτότητα και αίσθηση του «ανήκειν». Σε επόμενο κεφάλαιο επιχειρείται μια προσέγγιση της ενέργειας ως κοινού αγαθού, δίνονται παραδείγματα ενεργειακών συνεταιρισμών και τίθεται το πλαίσιο για τις ΑΠΕ και την ενεργειακή δημοκρατία.

Η τροφή ως κοινό αγαθό αποτελεί αντικείμενο χωριστού κεφαλαίου, στο οποίο μελετάται η διαχείρισή της ως ενιαίου συστήματος «από το χωράφι έως το πιάτο» και παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο αυτό έχει γίνει πραγματικότητα από οικοκοινότητες της Ισπανίας και της Ολλανδίας. Οι αστικές πολιτικές (urban policies) έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη των κοινών και η διαρκής διεύρυνσή τους στο πλαίσιο των πόλεων αποτελεί το αντικείμενο του 7ου κεφαλαίου, ενώ στο αμέσως επόμενο δίνεται το παράδειγμα μιας κολεκτίβας αρχιτεκτόνων που υιοθετούν τα κοινά ως κατευθυντήρια αρχή του έργου τους.

Στη συνέχεια παρουσιάζεται το όραμα μιας «ψηφιακής Ευρώπης» δομημένης πάνω στις αρχές της αποκέντρωσης και των ψηφιακών κοινών, μίας ψηφιακής σφαίρας που θα βρίσκεται στην υπηρεσία των πολιτών. Στην κατεύθυνση αυτή, οι ψηφιακές πλατφόρμες περιγράφονται αναλυτικά ως ένα καλό παράδειγμα εκδημοκρατισμού του διαδικτύου, ενώ το κεφάλαιο 12 εστιάζει σε ένα διαφορετικό διαδίκτυο το οποίο δεν θα υπηρετεί το μοντέλο του καπιταλισμού της επιτήρησης (surveillance capitalism) και των μονοπωλίων της Silicon Valley. Στα τελευταία κεφάλαια εξετάζεται η δυνατότητα καθολικής πρόσβασης στο φάρμακο που μπορεί να εξασφαλιστεί μέσα από την αντιμετώπιση της βιοϊατρικής γνώσης ως κοινού. Το βιβλίο κλείνει με μια συζήτηση με εκπροσώπους του P2P Foundation σχετικά με τις προοπτικές των κοινών στον ευρωπαϊκό χώρο.

 

Το βιβλίο είναι μια εκδοτική συνεργασία του Commons Network και του Institute of Network Cultures (INC). Πριν από την έντυπη έκδοσή του κυκλοφόρησε ως ηλεκτρονικό βιβλίο (e-book) υπό ανοιχτή άδεια.

Το Commons Network συνεργάζεται με ακτιβιστές, διανοητές και διαμορφωτές πολιτικών & κοινής γνώμης με στόχο τη δημιουργία δικτύων και τη διαμόρφωση προτάσεων πολιτικής για την ενίσχυση των κοινών και την υποστήριξη όσων εργάζονται για τη διάδοση και την προστασία τους στην Ευρώπη.

Το Institute of Network Cultures (INC) αναλύει τις κουλτούρες του διαδικτύου και επιδιώκει να συνδιαμορφώσει το σχετικό πεδίο μέσω του ψηφιακού διαλόγου, εκδηλώσεων και εκδόσεων. Τα ερευνητικά του αντικείμενα επικεντρώνονται στην αναζήτηση εναλλακτικών μοντέλων εσόδων και νέων τρόπων εκδόσεων, τις ψηφιακές αντικουλτούρες, το critical design & making κ.ά.

 

Διαβάστε ακόμη: