Η θεσμική πολιτική αρχιτεκτονική φαντάζει να έχει παγώσει στο χρόνο. Οι κεντρικοί πυλώνες της καπιταλιστικής πολιτικής οικονομίας θεωρούνται αμετάβλητα δεδομένα.
Οποιοδήποτε πολιτικό εγχείρημα θέλει να θέσει υποψηφιότητα ως αξιόπιστη και ρεαλιστική πρόταση οφείλει να θεμελιώνεται στη μεγιστοποίηση του κέρδους, στον συντονιστικό μηχανισμό της ελεύθερης αγοράς, στην ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και σε ένα ήθος άκρατου ανταγωνισμού. Ο πολιτικός πειραματισμός τείνει να εξαφανιστεί τελείως, τη στιγμή που η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με μια σειρά από παράλληλες προκλήσεις που απαιτούν άμεση συλλογική δράση. Ακόμα και στις περιπτώσεις που τα πλεονεκτήματα μιας εναλλακτικής πολιτικής πρότασης είναι διακριτά, όπως στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, το συλλογικό πολιτικό φαντασιακό παραμένει ανενεργό.
Το γεγονός ότι η πανδημική κρίση είχε υπαρξιακό χαρακτήρα δεν ήταν αρκετό για να αναθεωρήσουμε τις καπιταλιστικές μας δεσμεύσεις. Παρόμοια δομικά χαρακτηριστικά έχει και η κλιματική κρίση. Ενώ όλα τα επιστημονικά δεδομένα τεκμηριώνουν ότι το υπάρχον παραγωγικό μοντέλο δεν είναι βιώσιμο, η ανθρωπότητα δείχνει παγιδευμένη στην εθνικιστική, αποικιακή και καπιταλιστική σκεπτομορφή. Η συναίνεση που θα οικοδομούσε τη συλλογική δράση της ενεργειακής μετάβασης, προς το παρόν πνίγεται μέσα σε ατέρμονους ανταγωνισμούς για τα οικονομικά συγκριτικά πλεονεκτήματα των υπερδυνάμεων (ΕΕ, ΗΠΑ, Κίνα), την κοστολόγηση της μετάβασης, τα κέρδη των ιδιωτικών εταιρειών ενέργειας κτλ.
Εάν υπήρχε κάποια προσδοκία ότι το καπιταλιστικό μοντέλο παραγωγής θα ερχόταν αντιμέτωπο με ένα εξωγενές «φρένο έκτακτης ανάγκης» που θα ανακατεύθυνε την ανθρωπότητα ώστε να αποφευχθούν πιθανές καταστροφές, με την πανδημική κρίση διαψεύστηκε. Παράλληλα, οι οικονομικές ανισότητες που προκύπτουν από το σημερινό πολιτικοοικονομικό μοντέλο θα προβλημάτιζαν ακόμα και τους μεγαλύτερους υπέρμαχους του καπιταλισμού.
Παρόλα αυτά, μοιάζει να μην μπορούμε να φανταστούμε να αναπλάθουμε την πολιτική πραγματικότητα. Σαν να έχουμε εγκλωβιστεί σε έναν κλειστό νοηματικό πυρήνα που αναιρεί την πολιτική μας αυτενέργεια. Συνέβη κάτι στο συλλογικό πολιτικό φαντασιακό και συρρικνώθηκαν τόσο τα όρια του πιθανού;
* Κείμενο του
Γιάννη Κουρή, Δρ. Φιλοσοφίας, Συντονιστή Κέντρου Πολιτικής Θεωρίας του ΕΝΑ
Δείτε ακόμη:
