O José Santana Pereira, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Λισαβόνας (ISCTE – IUL), γράφει στο ΕΝΑ για την αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού μετά τις πρόσφατες εκλογές στην Πορτογαλία, την αποτίμηση της κυβερνητικής συμμαχίας των προοδευτικών δυνάμεων και την επόμενη μέρα για το σχηματισμό κυβέρνησης στη χώρα →
Το βράδυ της 6ης Οκτωβρίου 2019 ήταν ξεκάθαρο ότι το κυβερνών PS (Partido Socialista: Σοσιαλιστικό Κόμμα) είχε καταφέρει να διασφαλίσει μια εκλογική νίκη και να καταστεί ο βασικός δρων στη συνακόλουθη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης, πραγματοποιώντας μια προεκλογική εκστρατεία που έδωσε έμφαση στην αξιολόγηση της κυβερνητικής επίδοσης του κόμματος από τους πολίτες. Το PS υπογράμμισε τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει και τήρησε, υποσχόμενο να κάνει περισσότερα και καλύτερα, ενώ οι αριστεροί εταίροι του στην «Geringonça» («μηχανή»· έτσι ήταν ευρύτερα γνωστή η συμφωνία ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και τη ριζοσπαστική Αριστερά), ΒΕ (Bloco de Esquerda: Μπλοκ της Αριστεράς) και CDU (Coligação Democrática Unitária – PCP-PEV: Ενωτική Δημοκρατική Συμμαχία Κομμουνιστών και Πρασίνων), από τη δική τους πλευρά, υπενθύμισαν στους ψηφοφόρους ότι τα μεγάλα επιτεύγματα της Geringonça οφείλονταν στην ικανότητά τους να επηρεάζουν την κυβέρνηση. Αυτή η στρατηγική ήταν μάλλον πειστική για τους ψηφοφόρους του ΒΕ, αλλά όχι γι’ αυτούς της CDU.
Η συμμαχία Κομμουνιστών – Πρασίνων τιμωρήθηκε αυστηρά στις κάλπες, πιθανότατα γιατί στήριξε την κεντροαριστερή κυβέρνηση. Από τη άλλη πλευρά, η δεξιά αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο –PSD (Partido Social Democrata: Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα) και CDS – PP (CDS –Partido Popular: Δημοκρατικό και Κοινωνικό Κεντρο-λαϊκό Κόμμα)– υπέστη μεγάλες απώλειες στις κάλπες, ενώ δύο νέα δεξιά κόμματα, το φιλελεύθερο IL (Iniciativa Liberal: Φιλελεύθερη Πρωτοβουλία) και το λαϊκιστικό-ξενοφοβικό Chega (Αρκετά!), εισήλθαν στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά, εκλέγοντας από έναν βουλευτή το καθένα.
Ο ηγέτης του PS António Costa είναι ένας ικανός πολιτικός, ο οποίος έχει πετύχει κάτι που φαινόταν αδύνατον: να ολοκληρώσει μια θητεία ως πρωθυπουργός μιας κυβέρνησης μειοψηφίας με κοινοβουλευτική υποστήριξη από τα κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς και να επιβιώσει πολιτικά από διαμάχες και σκάνδαλα μικρότερης ή μεγαλύτερης σημασίας. Τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται σε τάξη, ενώ η κυβέρνηση κατόρθωσε να ανατρέψει ορισμένες από τις περικοπές που επιβλήθηκαν σε κοινωνικά και εργασιακά επιδόματα κατά τη διάρκεια της δημοσιονομικής διάσωσης. Ο Υπουργός Οικονομικών του Costa, Centeno, o oποίος είναι πρόεδρος του Eurogroup, πήρε το προσωνύμιο «Cristiano Ronaldo των Οικονομικών».
Παρά ταύτα, ο τύπος του συμβολαιακού κοινοβουλευτισμού της κυβέρνησης που η χώρα βίωσε στην κοινοβουλευτική περίοδο 2015-2019 δεν θα γνωρίσει δεύτερη έκδοση. To 2015 οι Σοσιαλιστές δεν συμμάχησαν με τους Κομμουνιστές – Πρασίνους και τη νέα Αριστερά. Αυτό που συνέβη ήταν ότι τα μικρότερα κόμματα προσέφεραν την κοινοβουλευτική τους στήριξη στη σοσιαλιστική μειοψηφία, χωρίς όμως να συμμετάσχουν στην κυβέρνησης ως συμμαχιακοί εταίροι, ζητώντας ως αντάλλαγμα την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων, τα οποία είχαν συμφωνηθεί σε δημόσιες προγραμματικές συμφωνίες.
Μετά τον πρώτο γύρο των συναντήσεων με τα άλλα κόμματα, το PS ενημέρωσε το εκλογικό σώμα ότι δεν θα προετοιμάσει προγραμματικές συμφωνίες, αλλά θα κυβερνήσει ως κυβέρνηση μειοψηφίας, επιδιώκοντας τη στήριξη των άλλων κοινοβουλευτικών κομμάτων για την ψήφιση συγκεκριμένων μέτρων και νομοσχεδίων. Πρακτικά αυτό σημαίνει «επιστροφή στην κανονικότητα» για την κυβέρνηση μειοψηφίας του PS, η οποία, σύμφωνα με κάποιους σχολιαστές, μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευσή της πριν το τέλος της θητείας της.
