Τελικά, μήπως φταίνε τα μίντια; Το ερώτημα που ανά καιρούς πυροδοτεί την κριτική συζήτηση γύρω από τη λειτουργία των ΜΜΕ σε τοπικό και διεθνές επίπεδο επανέρχεται σήμερα στην Ελλάδα και παραμένει συμβολικό.
Μαζί με υποθέσεις μιντιακής αιτιότητας, στον πολιτικό, ακαδημαϊκό και καθημερινό λόγο προβάλλουν όλο και περισσότερο αναλυτικές κατηγορίες που περιγράφουν παρεμβατικές και διαστρεβλωτικές πρακτικές των ΜΜΕ στη διάδοση της πληροφορίας, όπως η προπαγάνδα και η λογοκρισία. Παράλληλα, πρακτικές διάδοσης ψεύτικων ή συναισθηματικά προσδιορισμένων πληροφοριών επανεπινοούνται ως ψευδείς ειδήσεις, ενώ πρακτικές επιλεκτικότητας και πλαισίωσης αποκαλύπτονται ως κυριαρχία συγκεκριμένων απόψεων, αλλά και ως ηγεμονικές αναπαραστάσεις της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής συγκυρίας. Η δημοκρατία υποχωρεί και η πολιτική δίνει τη θέση της στην επικοινωνία.
Είναι η στιγμή που τα ΜΜΕ στην Ελλάδα διακρίνονται στο δημόσιο λόγο σε συστημικά και μη. Ο κριτικός τους λόγος διογκώνεται ή συρρικνώνεται ανάλογα με το αποτέλεσμα των εκλογών. Οι μιντιακές αφηγήσεις αναπαράγουν, ανασυγκροτούν και εμβαθύνουν με τοπικούς, πολιτισμικούς τρόπους την πρωτοκαθεδρία της αγοράς και της οικονομίας. Η πολιτισμική παραγωγή της χώρας τυποποιείται, ενώ μια άλλη στρατεύεται, αντιδρά και αναζητά νέες συναρθρώσεις και λόγους. Τα κοινωνικά δίκτυα αλλάζουν το μιντιακό οικοσύστημα και δίνουν βήμα στους πολίτες. Οι πηγές της γνώσης και τα αποτυπώματα που αφήνουν στην κοινωνία πολλαπλασιάζονται. Όλο και περισσότερα έντυπα και ιστοσελίδες ειδησεογραφίας και σχολιασμού αμφισβητούν και αρθρώνουν έναν εναλλακτικό λόγο. Στην κριτική ανάγνωση του πολιτικού ανταγωνισμού και των κοινωνικών σχέσεων δημιουργούνται οι όροι της δημοκρατίας, της ισότητας και της ελευθερίας.
Η ομάδα Media Jokers ξαναδιαβάζει τις μιντιακές ιστορίες, τις ξαναγράφει και τις δημοσιεύει σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, δημιουργώντας έναν πόλο κριτικής παρέμβασης. Το υλικό της εκτείνεται από τη δημοσιογραφία και τον σχολιασμό σε ό,τι επικοινωνεί και επικοινωνείται. Θεωρητικά και μεθοδολογικά αντλεί από κριτικές προσεγγίσεις στη γλώσσα και τον λόγο. Πολιτικά στέκεται κριτικά. Συζητάει συμμετοχικά και διαλογικά.
Το επί της οθόνης δελτίο προβληματίζεται για τα όρια της ευθυγράμμισης σημαντικής μερίδας των ελληνικών ΜΜΕ – έντυπων, ηλεκτρονικών και διαδικτυακών – με τον κυβερνητικό λόγο. Η τομή που εμφανίστηκε στο μιντιακό τοπίο πριν δύο χρόνια και κάτι με την ανάληψη της διακυβέρνησης από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας σήμερα εμφανίζεται ως μια δεδομένη πια κατάσταση που ενισχύεται από κοινές πλαισιώσεις σε στιγμές κρίσης, οικονομικές ανταλλαγές, πολιτικές ρύθμισης της ροής της πληροφορίας και κυρίως τη συστηματική απαξίωση του κριτικού και αντιπολιτευτικού λόγου. Τα κείμενα αυτού του τεύχους επιχειρούν ρωγμές σε αυτή τη σχέση εστιάζοντας στους τρόπους με τους οποίους ο σημερινός κυβερνητικός λόγος τροφοδοτεί τα Μέσα, στις συνέχειες μιντιακών και κυβερνητικών πλαισιώσεων, στις αναντιστοιχίες πολιτικής και επικοινωνιακής διαχείρισης, καθώς και σε πρακτικές συσπείρωσης και ρύθμισης της ροής της πληροφορίας στα νέα Μέσα.
[Όλο το τεύχος «Ας μιλήσουμε για τα ΜΜΕ #5 – Κυβερνητικός λόγος & ΜΜΕ: Φάσεις & αντιφάσεις»]
Τα 13 κείμενα:
- Χρήστος Κωστόπουλος | Δύο χρόνια κυβέρνησης ΝΔ: Η πλαισίωση της κοινωνικής πραγματικότητας και η αυταρχική στροφή της πολιτικής της πληροφορίας
- Αθηνά Σκουλαρίκη | Η Συμφωνία των Πρεσπών στα ΜΜΕ (2019-2021): Πολιτική και εθνική προκατάληψη
- Γιάννης Μυλωνάς | Σημειώσεις για τις κατασκευές και χρήσεις της «μεσαίας τάξης» στον πολιτικό λόγο της Νέας Δημοκρατίας, 2016-2021
- Ειρήνη Νταή | Οικονομία, πανδημία και Νέα Δημοκρατία
- Διονύσης Τεμπονέρας | Δυο χρόνια «στο γύψο» εργασία και κοινωνική ασφάλιση
- Θωμάς Γιούργας | Το ηθικό vertigo του εμβολιασμού
- Χρυσάνθη Σουκαρά | Δημόσιος λόγος και πολιτική πρακτική: Η μεγάλη απόκλιση της ΝΔ στην υπεράσπιση δικαιωμάτων
- Ηρώ Ζαβογιάννη | Η υγειονομική αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19: Συνέχειες και αντιφάσεις του κυβερνητικού λόγου
- Διονύσης Μητρόπουλος | Το επικοινωνιακό παράδοξο του επιτελικού κράτους
- Ελένη Γεωργίου | Πόση ρητορική μίσους χωρά ένας ανασχηματισμός;
- Χάρης Παπαευαγγέλου | Διαχείριση περιεχομένου και λογοκρισία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: Η υπόθεση Κουφοντίνα
- Έλενα Ψυλλάκου | «Ψευδείς ειδήσεις»: Διασπορά, ρύθμιση και μηχανισμοί ελέγχου
- Νίκος Σμυρναίος | Κυρίαρχα ΜΜΕ και φιλοκυβερνητικός λόγος στο Twitter κατά τη διάρκεια της πανδημίας