Απεβίωσε έπειτα από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο ο νεομαρξιστής αμερικανός κοινωνιολόγος Έρικ Όλιν Ράιτ.
Ο Ερικ Όλιν Ράιτ ήταν ένας από τους βασικούς εκφραστές του ρεύματος του «Αναλυτικού Μαρξισμού» στο πεδίο της κοινωνιολογίας, θέτοντας στο επίκεντρο των μελετών του την ανάλυση των τάξεων, τη θεωρία του κράτους αλλά και τη σοσιαλιστική στρατηγική.
Γεννήθηκε το 1947 στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια και σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ κοινωνικές επιστήμες και στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ιστορία. Έλαβε το 1976 το διδακτορικό του στο Μπέρκλεϊ στην κοινωνιολογία και από εκείνη τη χρόνια μέχρι και το θάνατό του δίδασκε το ίδιο αντικείμενο στο πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν στο Μάντισον. Ανήκε σε μια γενιά διανοουμένων που είχαν συμμετάσχει ενεργά στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και στο αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του 1960, ενώ στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1970 ήταν μέλος της συλλογικότητας San Fransisco Bay Area Kapitalistate Group. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 έγινε μέλος της συντακτικής ομάδας της New Left Review και από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 συμμετείχε στη δραστηριότητα της Ομάδας για τον Αναλυτικό Μαρξισμό. Από το 2011 ως και το 2012 διετέλεσε πρόεδρος της Αμερικανικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας.
To 1973, όντας μεταπτυχιακός φοιτητής, επιμελείται μια έκδοση με τίτλο «The Politics of Punishment: A Critical Analysis of Prisons in America», στην οποία μελετά τις πρακτικές καταστολής, επιβίωσης αλλά και αντίστασης σε δύο φυλακές της Καλιφόρνια. Το 1978 εκδίδει το κλασικό «Class, Crisis and the State», στο οποίο συγκροτεί εργαλεία ανάλυσης της καπιταλιστικής κρίσης της περιόδου αλλά και της αμερικανικής κοινωνικής δομής. Από το 1979 ξεκινά η μακρά ενασχόλησή του με την ανάλυση του φαινομένου των τάξεων με το «Class structure and income determination» και συνεχίζεται με το «Classes» (1985), το «The debate on Classes» (επιμέλεια, 1989), το «Interrogating Inequality» (1994) και το «Class Counts» (1997). Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, υπό το βάρος της κατάρρευσης των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη, ξεκινά, μαζί με άλλους αριστερούς κοινωνικούς επιστήμονες, το Real Utopias Project, στο πλαίσιο του οποίου αναζήτησε με έναν συστηματικό τρόπο βιώσιμες και επιτεύξιμες εναλλακτικές στο έδαφος του καπιταλισμού με μια μετασχηματιστική προοπτική. Προϊόν αυτής της ενασχόλησης ήταν το τελευταίο, σπουδαίο βιβλίο του με τίτλο «Envisioning Real Utopias» (2010). Το 2012 έδωσε στην Αθήνα την 5η Διάλεξη στη μνήμη του Ν. Πουλαντζά, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Ν. Πουλαντζάς, με τίτλο «Πραγματικές ουτοπίες στον καπιταλισμό και πέρα από αυτόν» και τον Ιούνιο του 2018 εκδόθηκε η ελληνική μετάφραση του «Envisioning Real Utopias».
Ο Έρικ Όλιν Ράιτ υπήρξε ένας εμβληματικός εκπρόσωπος του νεομαρξιστικού ρεύματος αλλά και της ριζοσπαστικής σκέψης εν γένει, συνδυάζοντας τη συστηματική και πολυδιάστατη ακαδημαϊκή δουλειά με την ενεργή συμμετοχή σε πολιτικές και κινηματικές διαδικασίες. Προσπάθησε, αξιοποιώντας τα εργαλεία της επιστημονικής του πειθαρχίας, να μην περιγράψει απλά την πραγματικότητα και τις λανθάνουσες πλευρές της αλλά και να αναζητήσει εναλλακτικές στην κατεύθυνση του μετασχηματισμού που δεν θα αναφέρονται σε ένα ιδεώδες, μακρινό μέλλον, αλλά θα δίνουν απαντήσεις στα προβλήματα της κοινωνίας στο σήμερα.
Ο Ερικ Όλιν Ράιτ απέδειξε ότι η ριζοσπαστική κοινωνική επιστήμη δεν είναι μια άσκηση επί χάρτου ή ένα ιδεολογικό αφήγημα, αλλά αντίθετα τα πορίσματά της μπορούν να έχουν άμεση εφαρμογή στο κοινωνικό και στο πολιτικό πεδίο. Για να το πετύχει όμως αυτό, προέβαινε σε μια λεπτομερή ανάλυση όλων των σχετιζόμενων μεταβλητών, επισημαίνοντας τους περιορισμούς αλλά και αναδεικνύοντας τις δυνατότητες υπέρβασής τους. Ο Έρικ Όλιν Ράιτ φρόντιζε να διασφαλίζει την ευρύτερη δυνατή διάχυση των ερευνών του (ο προσωπικός του ιστότοπος στο πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν περιλαμβάνει το σύνολο των δημοσιεύσεών του), ενθαρρύνοντας το διάλογο και την κριτική πάνω σε αυτές.
Τους τελευταίους μήνες της ζωής του λειτούργησε ένα ιστολόγιο στο οποίο περιέγραφε τις διάφορες φάσεις εξέλιξης της ασθένειάς του με κείμενα εξαιρετικής ποιότητας και διαύγειας. Από μία από τις τελευταίες του αναρτήσεις παραθέτουμε το ακόλουθο χωρίο, εν είδει αποχαιρετισμού του Ράιτ προς τους οικείους του:
So, dear friends, what we’ve known for a while is in fact the case. I have a very limited time left in this marvelous form of stardust which I’ve been talking about over the past few months. I don’t feel any dread. I want to assure you that I don’t feel fear about this. It seems very petty to complain about the eventual dissipation of my stardust back into the stardust of the cosmos after having lived 72 years in this extraordinary form of existence that very few molecules in the entire universe get to experience. Indeed, to even use the word experience with respect to my stardust is amazing. Atoms don’t have experiences. They’re just stuff. That’s all I really am is stuff. But stuff so complexly organized across several thresholds of stuff-complexity, that it’s able to reflect upon its stuff-ness and what an extraordinary thing it has been to be alive and aware that it’s alive and aware that it’s aware that it’s alive. And from that complexity comes the love and beauty and meaning that constitutes the life I’ve lived. And to top it off, I’m in this massively privileged corner of this human stuff that’s managed against all odds to not live a life of fear and suffering from the cruelties of our civilization, that has never felt the fear of hunger, the fear of bodily insecurity in my neighborhoods, that has had the resources to raise my wonderful family, my children, in an environment where I think they too have felt physical security and the basic things you need to flourish. So there you have it. I am among the most advantaged, privileged, call it what you will, stardust in this immensely enormous universe for 72 years. And so it will end. But I knew that, at least from age 6. This is a few years earlier than I’d hoped, but no complaints. No complaints. And I suppose, to carry on this reverie a little bit longer, I suppose to top it all off, sometime in my late teens to early twenties, I decided to take advantage of this extraordinary privilege that I had, not to live a life of self-indulgence but to create meaning for myself and others by trying to make the world a better place. The particular way in which I did this of course is historically bounded by the intellectual currents and turmoil of the late 60s and early 70s. I don’t think that means it should be thought of as merely an effect of that historical moment. I think my dogged attempt to revitalize the Marxist tradition and make it more deeply relevant to social justice and social transformation today is grounded in a scientifically valid understanding of how the world actually works. But without being embedded in a social milieu where those ideas were debated and linked in both sensible and misguided ways to social movements, I would never have been able to pursue this particular set of ideas. But I was enabled, and it’s made for an incredibly meaningful and intellectually exciting personal life. So no complaints. I will die in a few weeks, fulfilled. Not happy that I’m dying, but deeply happy with the life I’ve lived, and the life I’ve been able to share with all of you.
→ Θυμηθείτε την εκδήλωση του ΕΝΑ με τίτλο «Αριστερά, Κυβέρνηση & Ρεαλιστικές Ουτοπίες» με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Ρεαλιστικές Ουτοπίες» του Έρικ Όλιν Ράιτ
