Ανάλυση της Κατερίνας Νικολοπούλου, Μεταδιδακτορικής ερευνήτριας, ΕΚΚΕ – Το κείμενο περιλαμβάνεται στην έκδοση «Ας μιλήσουμε για τα ΜΜΕ #4 – Eλληνικό #ΜeToo & δημόσιος λόγος» που δημοσιεύει η ομάδα Media Jokers σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ →
Κάποιες/οι ίσως θεωρούν ότι η έντονη ενασχόληση κάποιων Μέσων με ένα θέμα τόσο βαθύ μπορεί να σηματοδοτεί μια διαφοροποίηση της στάσης τους απέναντι σε ζητήματα που ήταν πάντοτε παρόντα, κάποιες φορές με εκκωφαντικό τρόπο, χωρίς ωστόσο να τους αποδίδεται η σημασία που τους αξίζει. Κάποιες/οι ίσως θεωρούν ότι η μεγαλύτερη κάλυψη από τον Τύπο μπορεί να «τρομάξει» επίδοξους κακοποιητές και να λειτουργήσει αποτρεπτικά, βάζοντας έτσι ένα λιθαράκι για μια «καλύτερη» κοινωνία. Βρισκόμαστε όντως στο κατώφλι μιας νέας εποχής;
Πόσο διαφορετικά θα αντιμετωπίζουν τα media περιπτώσεις έμφυλης βίας από δω και στο εξής; Θα αποτελούν και πάλι «σοκ» οι καταγγελίες ή θα είναι πλέον πιο εμφανείς και άμεσες οι συνδέσεις με βαθύτερα αίτια; Θα συνεχίσει ο φακός να εστιάζει στα πρόσωπα, σοκάροντας ηδονικά με την αποκάλυψη «σκοτεινών» πλευρών του star system ή θα στραφεί με μεγαλύτερη έμφαση στις δομικές ανισότητες και στις συνθήκες που δημιουργούν δράστες;
Και τι έκταση θα δοθεί σε συναφή θέματα, που όμως δεν εμπλέκουν διάσημους πρωταγωνιστές και δεν μπορούν να επενδυθούν με τη λογική της «κλειδαρότρυπας»; Για παράδειγμα, σε ποιες βάσεις θα τεθούν ζητήματα έμφυλης ισότητας, όπως αυτά που εγείρει η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και που ο πρωθυπουργός, με ηχηρή επικοινωνία, προεξήγγειλε ότι προτίθεται να διευθετήσει; Τα Μέσα θα συνεχίσουν να απευθύνονται στα συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας, όπως συνηθίζουν να κάνουν σε μεγάλο μέρος τους, ή θα κεφαλαιοποιήσουν την ευαισθησία και τη γνώση που «ξαφνικά» απέκτησαν σχετικά με τις επιπτώσεις των έμφυλων ανισοτήτων;
Πώς θα αντιμετωπίσει ο Τύπος το νομοσχέδιο περί συνεπιμέλειας; Ποιες διαστάσεις θα βάλει στο κάδρο και πόσο ισότιμα θα αντιμετωπιστούν οι δύο πλευρές στην ανάδειξη της επιχειρηματολογίας τους;
Θα συνεχίσουν τα media να επικεντρώνονται στο νομοθετικό πλαίσιο, ειδικά σε επίπεδο αυστηρότητας ποινών και καταστολής ή θα προχωρήσουν σε πιο εσωστρεφείς διαδικασίες αυτοκριτικής, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες που τους αναλογούν στην αναπαραγωγή της κουλτούρας που θρέφει και νομιμοποιεί κακοποιητικές συμπεριφορές; Άραγε, θα φέρουν στο προσκήνιο πρακτικές και σχέσεις που ενσαρκώνουν ακριβώς αυτήν την κουλτούρα στις ίδιες τους τις δομές, σε κάθε έκφανση του μιντιακού οικοσυστήματος;
Μια κριτική ματιά στον λόγο πολλών ΜΜΕ και των πλαισιώσεων των μαρτυριών κακοποίησης -όπως αυτή που υιοθετούν και τα κείμενα στο παρόν δελτίο δείχνει ότι συχνά οι νοηματοδοτήσεις που προτάσσονται εξακολουθούν να αναπαράγουν στερεότυπα. Η δυναμική που δημιουργήθηκε μέσα από κανάλια όπως τα social media και που ίσως ανάγκασε ή σε κάθε περίπτωση συνέτεινε στην κάλυψή τους δεν σήμανε παράλληλα κάποιου είδους εμβάθυνση από τα Μέσα στις εξουσιαστικές δομές οι οποίες γεννούν και φυσικοποιούν συμπεριφορές που κατά τα άλλα καταδικάζονται ηχηρά.
Την ίδια στιγμή ωστόσο, τα παραπάνω ερωτήματα δεν συνεπάγονται ότι το #MeToo θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως «μάθημα» για την κοινωνία ή τα media. Ότι θα πρέπει να του αποδώσουμε την ευθύνη να μας «διδάξει» κάτι ή να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο τα Μέσα στέκονται απέναντι σε θέματα φύλου ή αυθαιρεσίας. Ο από τα κάτω χαρακτήρας του και η δημιουργία συνδέσεων και με άλλα αιτήματα ενάντια στη νομιμοποιημένη βία και την αυθαιρεσία της εξουσίας σε κάθε περιβάλλον αποτελούν ήδη, από μόνα τους, παράγοντες αλλαγής. Από την άλλη, η προσδοκία ότι Μέσα τα οποία εξακολουθούν να στηρίζουν και να στηρίζονται σε συστήματα εγγενώς δομημένα στην ανισότητα θα αναδυθούν μετά το #MeToo περισσότερο ευαίσθητα ή ότι κοινωνίες που σε πολλά επίπεδα συγκροτούνται στη βάση σεξιστικών συμπεριφορών θα «ξυπνήσουν» την επόμενη μέρα υπέρμαχοι της ισότητας, είναι τόσο φρούδα όσο και παραπλανητική. Αντί για ακόμα μια ανάθεση, αντί για μία ακόμη μετάθεση ευθύνης, για ένα αίτημα καθοδήγησης, θα ήταν μάλλον πιο χρήσιμη η απλή αναγνώριση της πρωτοβουλίας για αυτό που είναι και η δημιουργία χώρων για ακόμη περισσότερες αντίστοιχες.
