Του Στέργιου Μήτα, Επίκουρου Καθηγητή, Τμήμα Νομικής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας – Η ανάλυση περιλαμβάνεται στην ειδική έκδοση «Δημόσια υγεία, απαγόρευση συναθροίσεων & το όριο της δημοκρατίας» →
Συνυπογράφω τις ενστάσεις και ανησυχίες πολλών συναδέλφων για την απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, σχετικά με την τετραήμερη απαγόρευση των συναθροίσεων άνω των τριών ατόμων στο σύνολο της επικράτειας.
Κατά την ορθότερη των ερμηνευτικών εκτιμήσεων, η απόφαση βρίσκεται εκτός του νοήματος και πλαισίου εφαρμογής των συνταγματικών άρθρων που –η ίδια– επικαλείται (βλ. άρ. 11 παρ. 2 και άρ. 5/ερμηνευτική δήλωση). Στερείται σαφώς ειδικής αιτιολογίας και της οφειλόμενης συναφούς γνωμάτευσης, εκ μέρους της αρμόδιας Επιτροπής όπως προβλέπει η ίδια η, αυτοθεωρούμενη ως τέτοια, εξουσιοδοτική βάση (η από 20.3.2020 πράξη νομοθετικού περιεχομένου). Η τελευταία, με τη σειρά της, εγείρει αρκετά ερωτηματικά εναρμόνισης με το όλο, συνταγματικό και νομοθετικό, πλαίσιο ρύθμισης σχετικά με το δικαίωμα συνάθροισης. Είναι άκρως αμφίβολο, τέλος, αν η απόφαση αντέχει τη δοκιμασία της αναλογικότητας –σε σχέση πάντα με το εύρος, την έκταση και ένταση των απαγορεύσεων που εισάγει. Είναι, θα προσέθετε κανείς, και αχρείαστα επάλληλη με τα, ήδη ειλημμένα, γενικά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας. Κάτι που φυσικά επανεισάγει τα ερωτηματικά για την αναγκαιότητα, άρα και τις νομικές αντοχές, μιας τέτοιας απαγόρευσης. Δεν πρόκειται, όμως, για κακοτεχνία ή βιασύνη εκ μέρους των κυβερνώντων. Πολύ περισσότερο θα ευστοχούσε να μιλούσαμε για υποκείμενες προθέσεις και εμμονές, πολιτικού χαρακτήρα (βλ. λ.χ. την κεφαλαιοποίηση από την πρόκληση πόλωσης ή το χάιδεμα ακραίων αντανακλαστικών και ακροατηρίων).
Τα παραπάνω έχει νόημα να συζητηθούν ευρέως, ανεξαρτήτως της απόφασης του Συμβουλίου της Επικράτειας. Αλίμονο αν εδραιωθεί το σκεπτικό που εσχάτως ενστερνίζονται αρκετοί συνάδελφοι: Ότι μέχρι να αποφανθεί το αρμόδιο δικαστήριο κάθε κρίση είναι βιαστική, ενώ αφ’ ης στιγμής αυτό αποφανθεί κάθε κρίση περισσεύει. Δεν πρέπει να συγχέουμε την επιστημονική κρίση (και κριτική) με τη θεσμική αρμοδιότητα. Ούτε να ξεχνάμε ότι κράτος δικαίου, μεταξύ άλλων, σημαίνει και δυσπιστία απέναντι στους εκάστοτε ασκούντες εξουσία, συμπεριλαμβανομένης εδώ της δικαστικής (βλ. ανάγκη αιτιολογίας των αποφάσεων, δημοσιότητα της δίκης, περισσότεροι βαθμοί απονομής δικαιοσύνης κλπ.).
Αρκετοί κοινωνικοί και νομικοί επιστήμονες, όλο το προηγούμενο διάστημα, εξέφραζαν την αγωνία τους μήπως οι έκτακτες, κρίσιμες συνθήκες που ζούμε αφήσουν μόνιμα σημάδια στο δημοκρατικό κράτος δικαίου. Μήπως παρακαμφθεί ή ξεθωριάσει η διάκριση ανάμεσα στο θεμιτό περιορισμό ενός συνταγματικού δικαιώματος και τον αθέμιτο, τον μη αναγκαίο, τον απρόσφορο, τον δυσανάλογο (έως βαθμού εκμηδένισης). Μήπως δολίως επικρατήσει να συνωνυμούν η ανάγκη λήψης έκτακτων μέτρων με carte blanche για τους κυβερνώντες. ώστε να αποφασίζουν ό,τι θέλουν, όπως θέλουν. Εξελίξεις όπως οι πρόσφατες κάνουν, δυστυχώς, τους φόβους αυτούς ολοένα πιο κοντινούς στα καθ’ ημάς και απτούς. Και δύσκολα μπορούν εφεξής να υποβαθμίζονται ή να διασκεδάζονται.
