Ανάλυση της Ειρήνης – Ακριβής Νταή, Οικονομολόγου, M.Sc. Διεθνής Χρηματοδοτική – Το κείμενο περιλαμβάνεται στην έκδοση «Ας μιλήσουμε για τα ΜΜΕ #5 – Κυβερνητικός λόγος & ΜΜΕ: Φάσεις & αντιφάσεις» που δημοσιεύει η ομάδα Media Jokers σε συνεργασία με το ΕΝΑ →
Επιστροφή στην «κανονικότητα»: Ναι ή όχι;
Δύο χρόνια μετά την αυτοδύναμη εκλογή της –και μάλιστα με σημαντικό ποσοστό–, η κυβέρνηση αδυνατεί –αν και προσπαθεί σκληρά– να υποστηρίξει το αφήγημά της περί «επιστροφής στην κανονικότητα», κάτι που αποτελούσε το κύριο σύνθημα στο οποίο βασίστηκε και η προεκλογική της καμπάνια.
Η Νέα Δημοκρατία, τόσο πριν όσο και κατά τις πρώτες κιόλας ημέρες της κυβερνητικής της θητείας, στήριξε την επικοινωνιακή της πολιτική στο τρίπτυχο: 1. Στήριξη της μεσαίας τάξης, 2. Ρεβάνς για το «Μακεδονικό» 3. Ανταγωνιστικότητα και επενδύσεις. Αρκεί να θυμηθούμε τις προεκλογικές δηλώσεις των Κ. Μητσοτάκη και Α. Γεωργιάδη σχετικά.
Τα ΜΜΕ, δυναμικά και σταθερά, συνέβαλαν στη καλλιέργεια της πεποίθησης ότι η Νέα Δημοκρατία είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να φέρει άμεσα την οικονομική ανάπτυξη και την πολιτική σταθερότητα στη χώρα, σε ένα περιβάλλον γενικότερης αποσταθεροποίησης, μέσω της κυριαρχίας του τρίπτυχου «ησυχία – τάξη – ασφάλεια», κι αυτό από τότε ακόμα που βρισκόταν στη θέση της αντιπολίτευσης.
Η Νέα Δημοκρατία, πέρα από τα παραπάνω, δήλωνε και δηλώνει συνεχώς ότι έχει χρέος να αντιμετωπίσει σθεναρά τις συνέπειες της κρίσης, αγνοώντας την αντικειμενική βελτίωση των οικονομικών και κοινωνικών δεικτών την τετραετία 2015-2019 (δείκτες ανεργίας, φτώχειας, ανισότητας κ.ά.) – κάτι που κάνει μέχρι και σήμερα, με τα ΜΜΕ να συμπλέουν.
Αλήθεια/ψέματα ή κάτι άλλο;
Δύο χρόνια μετά και με τη μεσολάβηση της πανδημίας, η κυβέρνηση προσπαθεί καθημερινώς και αδιαλείπτως να στηρίξει το αφήγημα της ανάκαμψης –που είχε δεσμευτεί να φέρει– μέσω των δημόσιων εκφωνήσεών της. Για να το κάνει αυτό, βασίζεται κυρίως σε προβλέψεις για τα επόμενα έτη (2022-2023), χρησιμοποιώντας παραδείγματα σύγκρισης με τα επίπεδα προηγούμενων ετών, όπως αυτά του 2014-2016, σε μια προσπάθεια να «καρπωθεί» τα θετικά αποτελέσματα του 2019, που ήταν ωστόσο προϊόν μιας σειράς οικονομικών και κοινωνικών παρεμβάσεων.
Τι συμβαίνει όμως όταν καμία εναλλακτική πρόταση δεν είναι εμφανώς διαθέσιμη και η παρουσία του αντιπολιτευτικού λόγου στα Μέσα είναι περιορισμένη ή ανύπαρκτη; Σε αυτό το σημείο εισέρχεται πάλι η συζήτηση για τον ρόλο των ΜΜΕ.
«Ποιος θα πληρώσει το ‘μάρμαρο’ της κρίσης;»
Πρόκειται για τη δήλωση του Χ. Σταϊκούρα σε πρωινή τηλεοπτική εκπομπή, τον Φεβρουάριο του 2020, ότι αυτές που πλήρωσαν το «μάρμαρο» της κρίσης ήταν οι τράπεζες. Συγκεκριμένα, ο υπουργός Οικονομικών είπε ότι «οι τράπεζες ναι μεν φέρουν οι ίδιες ευθύνη, αλλά είναι αυτές που πλήρωσαν το “μάρμαρο” της κρίσης». Η δήλωση αυτή έγινε την ίδια στιγμή που είχε ζητηθεί από τον υπουργό να σχολιάσει τα ευρήματα της Έκθεσης του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα οποία το 12,9% των ελληνικών νοικοκυριών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και το 10% των Ελλήνων κατέχει το 42% του πλούτου. Τότε, ισχυρίστηκε πως «ένα κομμάτι κατέχει τον πλούτο, αλλά αυτό το κομμάτι πληρώνει και πολλούς φόρους», ενώ για την προστασία της πρώτης κατοικίας δήλωσε ότι «ένας στους δύο πολίτες που έχει ενταχθεί στο “νόμο Κατσέλη” είναι στρατηγικός κακοπληρωτής», αγνοώντας τελείως τις δυσκολίες αποπληρωμής των δανείων και το ποσοστό ακραίας φτώχειας.
Η δήλωση αυτή αναπαράχθηκε από τα media προκειμένου να δικαιολογηθεί η «έλλειψη δημοσιονομικού χώρου» που επικαλούνταν η κυβέρνηση και οι «μελλοντικές επιφυλάξεις», αφού ήδη το σενάριο της «κανονικότητας» απομακρυνόταν ολοένα και περισσότερο. Αυτό προκάλεσε τις αντιδράσεις πολιτών, μη φιλοκυβερνητικών Μέσων και δυνάμεων της αντιπολίτευσης που υποστήριξαν ότι έτσι ανοίγει ο δρόμος για άρση της προστασίας της πρώτης κατοικίας και για εκτεταμένους πλειστηριασμούς. Επίσης, δεδομένου ότι οι εργαζόμενοι είδαν περικοπές έως και 50% στο μισθό ή τη σύνταξή τους ή απολύθηκαν, η δήλωση φανερώνει την ιδεολογική εμμονή της κυβέρνησης στη στήριξη κυρίως των μεγάλων κεφαλαίων.
Έναν χρόνο μετά, τον Φεβρουάριο του 2021, ο υπουργός Οικονομικών παραδέχεται (Newpost, 2021) ότι η κατάσταση στην πραγματική οικονομία είναι χειρότερη απ’ ό,τι περίμενε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, καθώς η συρρίκνωση του ΑΕΠ δεν επιτρέπει την κάλυψη των οικονομικών και κοινωνικών απωλειών, γεγονός που προμηνύει ότι τα «μάρμαρα» αυτής της κρίσης θα τα πληρώσει τελικά πάλι η κοινωνική πλειοψηφία.
Θεσμοθέτηση 10ώρου και απλήρωτων υπερωριών ή ευέλικτη μορφή εργασίας;
Μια ρύθμιση που προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις στον κόσμο της εργασίας, λόγω της ασάφειάς της, αλλά και της χρονικής συγκυρίας στην οποία υιοθετήθηκε, είναι η θεσμοθέτηση του 10ώρου εργασίας και η «επέκταση των νόμιμων υπερωριών», μαζί με μια σειρά άλλων διατάξεων, σχεδόν μέσα στην καραντίνα (Οκτώβριος 2020).
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, στόχο της εν λόγω ρύθμισης αποτελούσε, μεταξύ άλλων, η διευκόλυνση των εργαζομένων και των επιχειρήσεων στην εξισορρόπηση της προσωπικής με την επαγγελματική ζωή και η διευθέτηση της παραγωγής από πλευράς των επιχειρήσεων με τη «σύμφωνη γνώμη -πάντα- των συνδικάτων». Σε όλα αυτά, πρωταγωνιστικός ήταν και ο ρόλος των media που, κατά πλειοψηφία, έκαναν λόγο για «ευέλικτο ωράριο εργασίας» και «ελαστικότητα των εργασιακών σχέσεων», επικαλούμενα την έκτακτη υγειονομική συνθήκη και την ανάγκη «καταπολέμησης των απλήρωτων υπερωριών και της αδήλωτης εργασίας».
Οι αντιδράσεις φορέων, εργαζόμενων και κινημάτων ήταν έντονες. Δυνάμεις τις αντιπολίτευσης και κοινωνικοί φορείς έκαναν λόγο για «νομοθετικό έκτρωμα» και «ψαλίδισμα εργασιακών δικαιωμάτων», παρουσιάζοντας εκθέσεις και επιχειρήματα/πρακτικές μείωσης του χρόνου εργασίας. Αυτό που επικράτησε τελικά στη δημόσια σφαίρα είναι ότι η κυβέρνηση επιδίωξε και πέτυχε τη διασφάλιση της απαιτούμενης ευελιξίας και ελαστικότητας των μορφών απασχόλησης με αφορμή την πανδημία.
Γεγονότα, δηλώσεις & ΜΜΕ
Τα ΜΜΕ παίζουν, ως γνωστόν, βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Το προηγούμενο διάστημα, διαπιστώθηκε μια προσπάθεια των ΜΜΕ, στην πλειοψηφία τους, να πείσουν για την επιτυχή και έγκαιρη αντιμετώπιση της πανδημίας μέσω των όποιων παροχών, ακόμα και όταν αυτή τίθεται υπό αμφισβήτηση από το τόσο υψηλό ποσοστό φτώχειας και επισφάλειας, τη θεσμοθέτηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης, όπου υπονοείται η κατάλυση του ιστορικά κατοχυρωμένου ωραρίου εργασίας, και την ελάχιστη ενίσχυση του συστήματος υγείας, με προσλήψεις προσωπικού που είναι προσωρινές και ευκαιριακές… Και σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό τα κατάφεραν.
Στην παρούσα φάση, επιχειρείται σε μεγάλο βαθμό η παρουσίαση της Νέας Δημοκρατίας και του Κ. Μητσοτάκη ως των απόλυτων κυρίαρχων της οικονομικής ανάκαμψης, καθώς ο φιλικός προς τη Νέα Δημοκρατία Τύπος προσπαθεί με όλες του τις δυνάμεις να καλλιεργήσει στην κοινή γνώμη το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης για οικονομική ανάκαμψη προς την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Άραγε, επηρεάζουν τα ΜΜΕ σε τέτοιο βαθμό την κοινή γνώμη ώστε η δεξιά να είναι η μόνη λύση, η φημολογούμενη έλλειψη αντιπολιτευτικού λόγου αρεστή, η μη συμπεριληπτικότητα αποδεκτή και οι έντονες καθημερινές δυσκολίες των νοικοκυριών και του κόσμου της εργασίας αμελητέες;
Ενδεικτικές Παραπομπές:
Newpost (2021) Παραδοχή «βόμβα» από Σταϊκούρα: Χειρότερη η κατάσταση στην πραγματική οικονομία. Διαθέσιμο στο: https://newpost.gr/oikonomia/6025300fe53e66ab20c4d282/paradohi-vomva-apo-staikoyra-heiroteri-i-katastasi-stin-pragmatiki-oikonomia-den-tha-kalypsoyme-tis-apoleies
